Taalfouten die bijna iedereen maakt (deel 7)

In deze zevende blog over de Nederlandse taal wil ik het hebben over spelling. In de praktijk zie ik vaak dezelfde fouten. En iedereen neemt deze weer van elkaar over, lijkt het wel. Hier volgt een top 10.

Te allen tijde
Veel twijfels en variaties kom ik tegen, zoals ten alle tijden, ten allen tijden, te alle tijde, etc. Waarom? Willen we chic doen met deze ouderwetse combinatie? Ik adviseer mijn cursisten om gewoon de moderne variant te kiezen: altijd. Dit woord schrijf je immers nooit fout!

Barbecue of barbeque?
Je schrijft barbecue. Dit woord is ontleend aan het Amerikaans-Engels en heeft de Engelse spelling behouden in het Nederlands. De afkorting van barbecue is BBQ. Nog even over de vervoeging van het werkwoord barbecueën. De stam van het werkwoord is barbecue, de verleden tijd is barbecuede en het voltooid deelwoord is gebarbecued. Wil je hier de afkorting gebruiken, dan is het hele werkwoord BBQ’en (ik BBQ, jij BBQ’t, wij BBQ’en, wij BBQ’den, wij hebben ge-BBQ’d).

Continu / continue
Ik zie vaak onterecht een -e geplakt achter het woord continu. De juiste schrijfwijze is:

• Hij bleef mij continu achtervolgen.
• Dit is een continu proces
  Er komt wel een -e bij de verbogen vorm van het woord als het een bijvoeglijk naamwoord is:
• De continue verandering maakte haar onzeker.
  Je spreekt deze -e ook uit. Dus onhoud: spreek je de -e niet uit, dan schrijf je deze ook niet!
  En raak niet in verwarring door het Engelse werkwoord to continue.

Teveel of te veel
Te veel schrijf je los als het “meer dan genoeg” betekent:

• Elk gebakje was er één te veel.
  Je schrijft teveel aaneen als het een zelfstandig naamwoord is. Je kunt er dan een lidwoord (een of het) voor zetten:
• Ik heb een teveel aan vrije dagen opgenomen.

Chique of chic
Chique huizen, chique kleren, chique dames, het is allemaal goed gespeld. Maar in de onverbogen vorm is het ‘chic’. Correct is dus: ‘een chic voorstel’ en ‘chic gekleed’. Ook aan de overtreffende trap komt geen q te pas: “Dat is Parijs op zijn chicst.

Kostenloos of kosteloos
Tja, hier komen we bij de ingewikkelde regels rond de tussen-n. Omdat ‘-loos’ een achtervoegsel is, is ‘kosteloos’ een afleiding (en geen samenstelling). Afleidingen krijgen geen tussen-n. De correcte spelling is dus: ‘kosteloos’, ‘gedachteloos’, ‘grenzeloos’ en zelfs ‘ideeëloos’. Maar we schrijven wel ‘gewetenloos’ en ‘meedogenloos’, omdat in die gevallen het grondwoord eindigt op een -n.

Privé les of privéles
De juiste schrijfwijze is privéles zonder spatie. Hier is sprake van een samenstelling. Deze schrijf je in het Nederlands aaneen (zie ook mijn blog over samenstellingen https://www.secretaressenet.nl/secretaresse-columns/taalfouten-die-bijna-iedereen-maakt-deel-5/)

Me moeder*
Het bezittelijk voornaamwoord is ‘mijn’. Je kunt dit eventueel afkorten tot m’n. Me moeder is echt fout. Het woordje ‘me’ wordt gebruikt in de volgende gevallen:

• Als wederkerend voornaamwoord: ik realiseer me, ik was me
• Als persoonlijk voornaamwoord (in plaats van mij): heb je me gezien? Kun je me de zeep aangeven?

Data’s*
Het meervoud van datum is data (Latijnse spelling) of datums.

Johan’s fiets*
We schrijven de bezits-s vast aan het grondwoord, tenzij dat eindigt op een lange klinker of een sisklank:
Johans fiets
Sannes boek
Sarahs hond
Karens nagelstudio
Als het grondwoord eindigt op een klinker, gebruiken we een apostrof:
Anna’s haar
oma’s huis
Romeo’s verdriet
Als het grondwoord eindigt op een sisklank, schrijven we alleen een apostrof:
Agnes’ overtuiging
Max’ fiets